مشهد فرهنگ

به گزارش مشهدفرهنگ، مُهر حرم امام رضا(علیه السلام) سالیان سال است که به عنوان سوغات مشهدالرضا در سراسر ایران و جهان دست به دست می‌شود. مُهری که سال‌ها پیش از سر مِهر و ارادت به اهل بیت از تربت مرقد اولیاالله و ویژه‌ تربت سیدالشهدا(علیه السلام) برای عرضه بندگی انتخاب شد.

حالا مشهدالرضا هم همچون کربلا سرمه‌ای دارد که توتیای چشم مشتاقان، زائران و ارادتمندان حضرت است.

برایم سوال است که مهر حرم مطهر رضوی چطور ساخته و تامین می‌شود که برای پاسخ آن سراغ محمدرضا سبزعلی مسوول اداره خدمات عمومی و مهر حرم مطهر رضوی را می‌گیرم.

سبزعلی با بیان اینکه حرم آقا علی ابن موسی الرضا(علیه السلام) در مشهد برای مشتاقان حضرت دارای جذبه بالایی است و زائران تمایل دارند بعد از زیارت از اینجا توشه‌ای ببرند، می‌گوید: به دلیل اهمیت مسئله تربت و سجده بر خاک در نماز برای شیعیان، تربت ائمه هم در کربلا و هم در مشهد مورد توجه بوده است و از آنجایی که این مسئله برای تربت مشهد هم مطرح بود آستان قدس رضوی هم برای تامین مهر ورود کرده است.

وی در پاسخ به این سوال که خاک تهیه مهر از کجا تامین می‌شود، اینطور پاسخ می‌دهد: خاک مُهرهای گِلی حرم مطهر از مخلوطی از خاک مشهد و تبرکی از تربت کربلا است، خاک مهرهای استفاده شده در حرم مطهر رضوی که شکسته شده و دیگر قابل استفاده نیست، در اختیار سازندگان مهر قرار می‌گیرد که به عنوان خاکی متبرک از داخل حرم، با خاک متبرک تربت کربلا مخلوط و برای تولید مُهر استفاده می‌شد.

مسوول اداره خدمات عمومی و مُهر حرم مطهر رضوی ادامه می‌دهد: همیشه سازندگانی برای مُهر حرم انتخاب می‌شوند که به مسائل دینی توجه دارند، حتما با وضو و رعایت آداب کار می‌کنند و از خاک پاک و در محیط پاک به تولید می‌پردازند.

سبزعلی خاطرنشان می‌کند: همیشه سه چهار کارگاه محدود در مناقصه‌های ما برای تولید شرکت می‌کنند و تولید را برای ما انجام می‌دهند.

وی با اشاره به مُهرهای نذری زائران که از بازار خریداری شده و به حرم هدیه می‌شود، می‌گوید: مُهر حرم ابعاد خاصی دارد و یکدست است که برای رفع این ناهمگونی، آنها را به مساجد می‌دهیم.

مسوول اداره خدمات عمومی و مُهر حرم مطهر رضوی در پاسخ به مسبوق به سابقه بودن استفاده از خاک داخل حرم برای تولید مُهر می‌گوید: در این مدت که مسوولیت خدمات مُهر حرم را داشتم چنین مسئله‌ای نداشتیم و در این مدت سابقه نداشته که از داخل حرم خاکی برای ساخت مهر در نظر گرفته شود.

سبزعلی می‌گوید: با توجه به اینکه در چند ماه گذشته کرونا در مشهد هم شیوع پیدا کرده، مُهرها به دلیل خاکی بودن و استفاده مشترک امکان ضدعفونی نداشت که برای جلوگیری از شیوع کرونا از این طریق، حرم مطهر رضوی بیش از۵۰۰هزار مُهر سنگی را سفارش داد که اکنون ۲۰۰هزار عدد آن آماده شده و استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه ما هر روزه مُهرهای سنگی حرم را ضدعفونی می‌کنیم، می‌گوید: بعد از نمازهای یومیه مکبر اعلام می‌کند که نمازگزاران مُهرها را در جامهری‌های خالی قرار دهند تا ضدعفونی انجام گیرد. در طول روز هم خادمان حرم مطهر رضوی چندین بار به ضدعفونی مُهرها می‌پردازند و از این بابت نگرانی وجود ندارد.

وی می‌افزاید: در حال حاضر هم تامین مُهرهای سنگی در کارگاه‌های سنگ انجام می‌شود.

خاک پاکی که زینت سجاده است

محمد توکلی مدیر امور خدمه حرم مطهر رضوی نیز در خصوص مُهر حرم می‎گوید: در حال حاضر که مُهری تولید نمی‌شود و مُهرها همگی سنگی است اما در گذشته از خاک پاک شرکت کاشی آستان قدس به همراه درصدی از تربت کربلا خاک مُهرها تامین می‌شد. ضمن اینکه مُهرهایی که در حرم استفاده می‌شود پس از شکستن برای بازسازی وارد چرخه تولید می‌شود که همان خاک حرم و متبرک است.

ساخت مُهر حرم امام رضا (ع) برکت دیگری دارد

سید محمد هاشمی نیز تولیدکننده مُهرهای حرم مطهر رضوی است که در سه سال اخیر چندباری به صورت پراکنده مسوولیت تولید مُهرهای حرم مطهر رضوی را داشته است.

هاشمی که کار تولید مهر را از حدود ۲۵ سال پیش و به صورت خانوادگی همراه با برادرانش انجام می‌دهد، برای تولید مُهر آداب خاصی قائل است و آن را اینطور توضیح می‌دهد: مُهر نماز دارای خاک خاصی است این خاک بعد از حفر زمین از لایه‌ای خاص که خاک نرم و پاکی است و برای تولید گِل، چسبندگی و ماندگاری بالایی دارد؛ استفاده می‌شود؛ این خاک‌ها را از جایی خاص و معمولا از خاک کاشی و سرامیک تامین می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: این خاک که ناخالصی ندارد با رعایت موارد بهداشتی در جایی قرار می‌گیرد که در دسترس حیوان نباشد و روی آن را می‌پوشانیم؛ حدود ۱۵ سال پیش که تولید سنتی بود، خاک را مرطوب می‌کردیم، ورز می‌دادیم و یک شبانه روز استراحت می‌کرد اما الان خاک را مرطوب می‌کنیم و یک گِل با درصد رطوبت خاص را در دستگاه می‌گذاریم که ورز می‌دهد و با دستگاه قطع کن از دستگاه ورز دهنده خارج می‌شود، کار قالب گیری آن هم به همین صورت انجام می‌گیرد.

هاشمی می‌گوید: مرحله آخر جلای مُهر است که ابزار و مواد آن هم فقط آب و گل است که اصطلاحا به آن نمدکاری گفته می‌شود، به این صورت که نمد مرطوب را روی مُهر می‌کشیم و جلا داده می‌شود.

وی تنها تفاوت مُهر حرم با بازار را در ابعاد و طرح ساده مُهر حرم می‌داند.

این مهرساز حرم مطهر رضوی با بیان اینکه تاکنون برای حرم حضرت معصومه(سلام الله علیها) و تهران هم مُهر تولید کرده‌ام، بیان می‌کند: خوشحالم و به کارم افتخار می‌کنم چون این کار برکت دیگری دارد.

ماجرای تولید مُهر حرم تا پیش از شیوع کرونا این طور بود و حالا باید منتظر ماند و دید بعد از رخت بربستن این ویروس از کشور، حرم مطهر رضوی دوباره مُهر تربت خاصش را برای سجده زائران قرار می‌دهد یا همان مهرهای سنگی برای همیشه جای مُهرهای تربت را در اماکن مذهبی می‌گیرند.

انتهای پیام/۷۰۰۶۱/ی