مشهد فرهنگ

یادداشت / ایمان فرهمندی

یکی از روش های مورد استفاده در برنامه ریزی حمل و نقل شهری، روش چهار مرحله ای دیترویت است که به بررسی و پیش بینی تولید، توزیع، تفکیک و تخصیص سفرها بر اساس اطلاعات جمعیتی، کاربری ها، ظرفیت معابر و مود (شیوه)های سفر و شرایط اقتصادی و اجتماعی محدوده مورد مطالعه می پردازد.

پایه این مدل مثل همه مدل های دیگر، شناسایی و پیش بینی وضع موجود و آینده عرضه و تقاضای سفرها است.

برای شناسایی وضع موجود سفرها نیز معمولاً از آمارگیری نمونه با نسبت نمونه ای بسیار کوچک استفاده می شود. روش کار به این شکل است که بعد از انتخاب نمونه (که باید نمایانگر کل جامعه باشند) اطلاعات اقتصادی و اجتماعی خانوار و مشخصات سفرهای آن ها در یک روز عادی پرسیده شده و همزمان آمارگیری دروازه ای (برای شناسایی آمار و مبادی سفرهای وارد و خارج شده) و چند خط برش (برای صحت و دقت سنجی آمارگیری) نیز انجام می شود. با جمع بندی آمار و اطلاعات و راستی آزمایی آن ها بر اساس اطلاعات سرشماری عمومی نفوس و مسکن، پلاک های ثبتی، شماره گذاری خودرو و آمارهای دروازه ای و خطوط برش (اگر دقت آمارگیری بالاتر از حد مشخصی بود)، نتایج به کل شهر تعمیم داده می شود.

ملاحظه می فرمایید چه کار مشکل، پرهزینه و کم دقتی است!

تا چند سال پیش روش بهتری برای این کار وجود نداشت. اما امروزه با توسعه دانش و فناوری، روش های جدیدی بوجود آمده اند. احتمالاً در نرم افزارهای مسیریاب یا تاکسی اینترنتی ملاحظه کرده اید که بعد از چند بار استفاده و ثبت یک آدرس، پیام می دهد که آن آدرس را ذخیره کنید. این نرم افزارها به همین روش اطلاعات (جزئی) مبادی و مقاصد داوطلبان را ذخیره و به مرور نقاط پرتقاضای خود را شناسایی می کنند.

گوگل هم همین کار را می کند. اگر گوشی اندروید دارید، الآن گوگل می داند منزل و محل کار شما کجاست؛ چون می داند شب ها و روزها معمولاً کجا هستید! حتی آدرس منزل بستگان و عادات سفر و تفریح شما را هم می داند. با همین اطلاعات هم وضعیت برخط ترافیک را در سراسر دنیا شناسایی و در نرم افزارهای خود ارائه می کنند.

این کار از طریق فناوری 《کلان داده》 (BIG DATA) انجام می شود که بر اساس اطلاعات جزئی تعداد زیادی از کاربران، اطلاعات مسیرها، مبادی، مقاصد، زمان بندی و حتی اهداف و وسایل نقلیه سفرهای شهری را با دقت زیاد شناسایی می کند.

امروزه با وجود این فناوری های جزءنگر، دیگر نیازی به روش های سنتی کل نگر که بسیار پرهزینه و کم دقت هستند نداریم و می توانیم کار شناسایی برخط سفرها، در هر زمان و گستره وسیع شهر را به راحتی انجام دهیم.