مشهد فرهنگ

اول‌ازهمه باید به این پرسش‌ها پاسخ داد: شهرداری مشهد تا چه اندازه در برابر تکانه‌ها تاب‌آور است؟ شهرداری مشهد در مسیر اقتصاد مقاومتی است یا مقاومت اقتصادی؟

تفاوت اقتصاد مقاومتی و مقاومت اقتصادی در این است که مقاومت اقتصادی به معنای تدافع در برابر تهدیدهای دشمن است، به‌گونه‌ای که تأثیر عمیقی بر زیرساخت­های اقتصادی سیستم موردنظر ندارد. اما در اقتصاد مقاومتی ضمن درک عمیق از در کمین بودن دشمن، اقدامات و برنامه­ریزی تهاجمی و تخریبی نیز صورت می­گیرد و فعالیت­ها متوقف نشده و تهدیدها تبدیل به فرصت شده و نقشه­های دشمن نیز خنثی می­گردد.

تکانه (شوک) عوامل تهدیدزای سیستم هستند که بنا به شرایط درونی سیستم (آسیب­ها و یا نقاط قوت) می­توانند اثرات مثبت و منفی داشته باشد. به‌عبارتی‌دیگر تکانه می­تواند مخرب یا مولد باشد. به‌عنوان‌مثال تکنولوژی تخریب خلاقانه است، یعنی درعین‌حال که بهره­وری را بالا می­برد می­تواند برخی ساختارهای سنتی موجود را تخریب و نابود نماید. حال اگر سیستم شهرداری، آسیب­پذیری درونی خود را کاهش داده و خود را در مقابل تکانه­ها تاب‌آور نماید، بدین معناست که سیستم توانایی مقاومت و ایستادگی در مواجهه با تکانه را دارد و امکان برگشت به حالت اولیه و حالت ارتجاعی خواهد داشت.

تکانه­ها می­توانند برون­زا (خارج از اختیار و کنترل سیستم) و یا درون­زا (تحت کنترل سیستم) باشند. به‌عبارتی‌دیگر در وقوع و حدوث تکانه­های برون­زا سیستم تقریباً نقشی ندارد و عوامل برون­زا تحت کنترل سیستم نیستند، اما در وقوع و حدوث تکانه­های درون­زا سیستم نقش دارد. برخی از تکانه­های برون­زا عبارت است از: تکانه طبیعی، تورم، نرخ ارز، تحریم­های مالی و تجاری و … برخی تکانه­های درون­زا نیز عبارت است از: تغییر و تحولات مدیریتی، حاشیه­نشینی و توسعه حریم شهر مشهد، افزایش نرخ دستمزد، افزایش نیروی انسانی جدید، تکانه نقدینگی، فساد و…

برون­زا و یا درون­زا بودن تکانه­ها امری نسبی است. به‌عنوان‌مثال تکانه ارزی نسبت به سیستم شهرداری برون­زا، اما نسبت به سیستم بانک مرکزی درون­زا و قابل‌کنترل است.

اگر شهرداری مشهد بتواند سیاست­ها، برنامه‌ها و فعالیت‌های فعالانه‌ای طراح ریزی نماید به‌گونه‌ای که یک اقتصاد و یا سیستم اقتصادی اولاً در ساخت درونی خودش از قوام و استحکام برخوردار باشد، ثانیاً در مواجهه با عوامل تهدیدزای خارجی بتواند قوام و پایداری خود را حفظ نماید، اقتصاد مقاومتی در سیستم محقق شده است. اما مقاومت اقتصادی صورتی منفعل داشته و صرفاً به معنای تدافع در برابر تهدیدهای دشمن می‌باشد. اگر تکانه­ها در چارچوب اقتصاد مقاومتی احصاء، سنجش تأثیر، پیش­بینی و آینده‌نگری نشود، ممکن است منجر به بحران اقتصادی و یا اجتماعی در شهر گردد.

سید جلیل بامشکی – فعال حوزه مدیریت شهری