مشهد فرهنگ

زهرا خاوری / دکتری جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران و کارشناس در امور مدیریت شهری

شورا نهادی مدنی است که به پشتوانه رای مردم در سطح محلی تشکیل می­گردد و از بارزترین نهادهای عقلانی در سطح یک شهر است که می­تواند در پرتو اهداف ذاتی خود که همانا تمرکززادیی و بهره­گیری از اعتماد متقابل بین خود و شهروندان است، تقویت کننده­ی همبستگی اجتماعی در سطح محلی نیز باشد و در سایه خرد جمعی و گسترش فضای گفتگو بین نهادی و سازمانی؛ مدیریت شهری را در جهت برنامه­ریزی برای توسعه پایدار و جلب رضایت شهروندان هدایت نماید، که لازمه آن وجود فرآیندی دموکراتیک و به دور از تفکرات حزبی، جناحی و منفعت­طلبانه گروهی در انتخابات است تا نمایندگان منتخب قادر باشند برای منافعه عامه مردم در شهر، چانه­زنی و تلاش نمایند.

اما در ادوار گذشته نمایندگان شوراها بر اساس شرایط و حمایت­های سیاسی، توانسته­اند کرسی­های شورا را تصاحب نمایند. در این گروه­ها بعضاً حضور افرادی با تعصبات شدید سیاسی، صنفی و یا غیر تخصصی با سطح پایینی از اطلاعات و تجربه نسبت به سیستم مدیریت شهری مشاهده می­شدند؛ آنان با مداخلات گسترده خود در اجرای فرآیندهای سازمانی و تلاش برای نهادی کردن برخی تفکرات، انتصابات و ایجاد لایه­­های پنهان در هدایت سیستم مدیریت شهری باعث شدند؛ کلان سازمان شهری (شهرداری) در مسیری پردست انداز و پر چالش از تقابل تفکرات تخصصی و غیر تخصصی و پیاده­سازی برنامه­های مختلف و کوتاه­ مدت قرار گیرد که جزء پاسخ به نیاز” اکنون” و “امر سیاسی ما”  نتواند برنامه­های دقیقی برای آینده پایدار و متوازن شهر طراحی و آنها را دنبال نماید.

این رویکردها در بن مایه­های فکری شورایی و اجرایی بدنه شهرداری پیامدهای را به همراه داشت که در بعد شهری عبارتند از: عدم توسعه پایدار شهر، گسترش رانت ناشی از اقتصاد زمین، توسعه نامتوازن شهر، عدم بهره­گیری مناسب از ظرفیت­های شهری، عدم توزیع عادلانه خدمت و عدم شکل­گیری گفتمانی غالب و موثر بر توسعه شهری متناسب با ویژگی­های شهر مشهد و در بعد درون سازمانی نیز پیامدهای از قبیل؛ گسترش فساد در لایه­­های مدیریت شهری، هدر رفت منابع مالی ناشی از تصمیمات نابهنگام و شخص محور، عدم پایبندی به ضوابط برنامه و بودجه، بدهکاری مالی سیستم به پیمانکاران و بانک­ها، تلاش برای کسب امتیاز و یا زیر فشار قرار دادن برخی از نمایندگان و یا مدیران برای اجرای تصمیمات نادرست، از بین رفتن مفهوم شایسته­سالاری، خرد سازمانی، اعتماد و تنزل اخلاق سازمانی در سیستم سازمانی را می­توان برشمرد.

اینجا سازمانی است که دیگرانسان­ها به مثابه یک انسان حضور ندارند، چرا که در برابر قدرت حاکم بر سیستم، الینه شده و ماهیتی ابزاری پیدا کرده­اند.

حال شورای که خود وسیله است و در لایه­های پنهان خود برای تحقق اهداف دولت مرکزی و یا حزبی و یا منافع برخی افراد ذینفع خود تلاش می­کند، چگونه قادر خواهد بود، تقویت کننده همبستگی اجتماعی و گسترش دهنده اعتماد درون سازمانی و برون سازمانی باشد و از تمامی ظرفیت­های موجود در سطح شهر و شهرداری در جهت توسعه پایدار و با کیفیت، بهره برداری نموده و یا گفتمان مدیریت یکپارچه شهری را راهبری نماید.

در این روزها حافظه جمعی کارکنان شهرداری خاطرات و مصادیق زیادی از خطاها، تقابل­ها، تغییرات آنی در رفتار سازمانی، کیسه­دوزی­ها،کشمکش­ها، تسلط کم تجربگان بر با تجربگان و بی­اخلاقی­ها را در جهت دستیابی و تحکیم قدرت و ایدئولوژی در خود ثبت نموده است و به همین دلیل قریب به ۱۴۰ نفر از کارکنان شهرداری برای خود این حق را متصور شده­اند که خود به میدان آمده و تلاشی هر چند در حد بضاعت در جهت بهسازی امور نمایند، اگرچه نگارنده حضور بعضی از افراد را با توجه به سبقه ناموفق در حوزه مدیریت شهری و نگاه طمع ورزانه آنان به کرسی شورایی را تائید نمی نماید، اما این امر نافی پیام کلی این حرکت که “نه” اعتراض گونه به سیاست­های اعمال شده در گذشته است نخواهد بود.

باشد که این حضور، نشان دهنده دغدغه­مندی افراد با تجربه و صاحب اندیشه در خصوص شورای شهر آینده باشد. با این گفتمان که مدیریت شهری را بایستی با تخصص، تعهد، اعتماد، همدلی و همراهی حداکثری در سطح سازمان و شهر مدیریت کرد و نه با عصبیت شدید فکری، وامداری حربی، نگاهی شخصی و غیر مسئولانه و از بالا به پایین به انسان­ها و شهر.